Czułość i wrogość przemian. Migracje, reforma rolna i socrealizm w perspektywie „prześnionej rewolucji”

Trzy procesy – reforma rolna, migracje i program socrealizmu w kulturze, wyznaczyły początek Polski Ludowej, zarówno realny, jak sym­boliczny. Jednak trudność ulokowania tych przemian w polu wyobrażenio­wym nie jest tylko kwestią „prześnienia” (A. Leder), ale kwestią wymuszonego przebudzenia, właśnie, kwestią konieczności zmiany projektu autobiograficznego, aprobatą (wymuszaną na sobie) dla „stania się kimś innym”. Chodzi bowiem o doświadczenie, w którym plan rzeczywistości historycznej przekłada się bezpośrednio na indywidualną biografię – i to doświadczenie ma charakter graniczny. Chłop „nadzielony” i migrant „nasiedlony” uwłaszczał się, naby­wał podmiotowość, ale jako – w pierwszym rzędzie – beneficjent, uczestnik i orędownik władzy lu­dowej. Był „na swoim”, ale ta „własność prywatna” istniała poprzez nadrzędną strukturę państwa i aprobowanych w nim przemian historyczno-politycznych.The beginning of the Polish People’s Republic was marked by three real as well as symbolic processes: land reform, migration and the socialist realist cultural programme. But the difficulty of locating these transformations in the imaginary field is not only a question of ‘having slept through’ these events (Andrzej Leder), but also a question of a forced awakening, indeed one of a necessary change in the autobiographical project, an approbation (imposed on ourselves) for ‘becoming someone else’. This is about the experience where the level of historical reality directly translates into individual biography, and this i an experience of a liminal nature. The peasant who acquired land with the reform and the migrant who was brought to settle a given area – they emancipated themselves and attaining subjectivity, but above all, they did so as beneficiaries, participants and advocates of the socialist authorities. They both owned the place where they lived, but this ‘private property’ existed thanks to the superior structure of the state and the historical and political changes of which it approved